Kế hoạch năng lượng và khí hậu quốc gia của Liên minh Châu Âu

Các Kế hoạch Năng lượng và Khí hậu Quốc gia (NECPs) là công cụ chiến lược thiết yếu nhằm hiện thực hóa một Châu Âu công bằng, kiên cường và trung hòa khí hậu. NECPs đóng vai trò định hướng đầu tư cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng và khí hậu, đồng thời huy động nguồn lực tài chính công và tư.

Mỗi quốc gia thành viên EU sử dụng NECPs để xác định các hành động và chính sách cụ thể nhằm đạt được các mục tiêu năng lượng và khí hậu đến năm 2030, phù hợp với các mục tiêu rộng hơn của Liên minh Năng lượng. Theo Quy định (EU) 2018/1999 về quản trị Liên minh Năng lượng và hành động khí hậu, các NECPs đầu tiên được hình thành vào năm 2020 và đã được cập nhật để phản ánh các mục tiêu đầy tham vọng của Thỏa thuận Xanh Châu Âu, gói lập pháp Fit for 55 và kế hoạch RepowerEU.

Các Kế hoạch Năng lượng và Khí hậu Quốc gia xác định cách thức các quốc gia thành viên EU sẽ ứng phó với năm khía cạnh quan trọng của Liên minh Năng lượng gồm:

– Khử carbon

– Hiệu quả năng lượng

– An ninh năng lượng

– Thị trường năng lượng nội khối

– Nghiên cứu, đổi mới và năng lực cạnh tranh

Các kế hoạch này đòi hỏi sự phối hợp liên ngành trong chính phủ, tạo ra khung pháp lý vững chắc để thúc đẩy đầu tư công – tư  và đảm bảo thực thi chính sách hiệu quả. Mỗi quốc gia phải nộp báo cáo tiến độ hai năm một lần theo định dạng và quy trình được quy định trong văn bản thực thi. Ủy ban Châu Âu sẽ giám sát tiến độ chung của EU cùng Liên minh Năng lượng để đảm bảo đạt được mục tiêu. Để đảm bảo tính toàn diện, các quốc gia thành viên phải tham vấn người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương trong quá trình xây dựng và hoàn thiện NECPs.

Ngoài ra, các quốc gia thành viên còn phải nộp chiến lược dài hạn hướng tới năm 2050. NECPs sẽ tiếp tục được rà soát cho giai đoạn sau năm 2030 trong khuôn khổ sửa đổi sắp tới của Quy định Quản trị Liên minh Năng lượng và Hành động Khí hậu. (NECPs với vai trò là công cụ quản trị sẽ được rà soát cho giai đoạn sau năm 2030, trong khuôn khổ sửa đổi sắp tới của Quy định về Quản trị Liên minh Năng lượng và Hành động Khí hậu).

Quy trình thực hiện

Việc thông qua bản NECPs cuối cùng của các quốc gia thành viên là kết quả của quá trình phối hợp với Ủy ban Châu Âu. Theo Quy định Quản trị, các quốc gia có nghĩa vụ nộp NECPs cho giai đoạn 2021–2030. Các bản kế hoạch đầu tiên được nộp vào năm 2019 và được cập nhật vào năm 2024 để phản ánh các mục tiêu khí hậu và năng lượng đầy tham vọng của EU đến năm 2030, được đặt ra trong gói lập pháp Fit for 55 và kế hoạch RepowerEU.

Cập nhật NECPs 2021–2030

Vào ngày 28 tháng 5 năm 2025, Ủy ban Châu Âu công bố đánh giá toàn EU về các NECPs đã được cập nhật lần cuối cùng, kèm theo tài liệu làm việc của nhân viên với đánh giá chi tiết của 23 bản kế hoạch đã nộp và được thẩm định đến thời điểm đó. Đánh giá của Estonia và Slovakia được công bố vào ngày 2 tháng 10 năm 2025. Các quốc gia thành viên phải nộp NECPs cập nhật cuối cùng trước ngày 30 tháng 6 năm 2024, có tính đến các khuyến nghị của Ủy ban đối với bản dự thảo cập nhật. 

Trước đó, vào ngày 30 tháng 6 năm 2023, các quốc gia phải nộp bản dự thảo NECPs cập nhật theo Điều 14 của Quy định Quản trị. Ủy ban đã ban hành hướng dẫn về quy trình và phạm vi cập nhật này cho các quốc gia thành viên vào năm 2022.

Vào ngày 18 tháng 12 năm 2023, Ủy ban công bố đánh giá toàn EU đối với các bản dự thảo NECPs cập nhật, kèm theo các đánh giá riêng và khuyến nghị cụ thể cho 21 quốc gia đã nộp đúng hạn. Sáu quốc gia nộp muộn được đánh giá vào các ngày 23 tháng 2, 26 tháng 4 và 18 tháng 10 năm 2024.

Vào ngày 24 tháng 10 năm 2023, Ủy ban công bố đánh giá kỹ thuật đầu tiên về báo cáo tiến độ NECPs trong việc thực hiện các mục tiêu năng lượng và khí hậu của EU. Tài liệu này là một phần của báo cáo Tình trạng Liên minh Năng lượng năm 2023.

Các NECPs 2021–2030 đầu tiên

Theo Quy định Quản trị, các quốc gia thành viên phải nộp bản dự thảo NECPs cho giai đoạn 2021–2030 trước ngày 31 tháng 12 năm 2018. Các bản dự thảo này được Ủy ban phân tích và công bố đánh giá tổng thể cùng khuyến nghị cụ thể vào tháng 6 năm 2019. Sau đó, các quốc gia phải nộp bản kế hoạch cuối cùng trước ngày 31 tháng 12 năm 2019.

Vào ngày 17 tháng 9 năm 2020, Ủy ban công bố đánh giá chi tiết toàn EU về các NECPs cuối cùng. Tiếp theo đó, trong báo cáo Liên minh Năng lượng năm 2020, Ủy ban công bố các đánh giá cá nhân cho từng quốc gia kèm theo hướng dẫn bổ sung.

Biên dịch: Nguyễn Minh Đức

Nguồn tin:  Tải tại đây!